Nowotwory złośliwe w Polsce są przyczyną około 20% zgonów co stawia je na drugim miejscu przyczyn śmierci, zaraz po chorobach układu krążenia. Rak jelita grubego zajmuje czwarte miejsce pod względem częstości występowania zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. Corocznie w Polsce na tą chorobę zapada około 11 tysięcy osób. Postęp medycyny sprawił ,iż większość przypadków jesteśmy w stanie wyleczyć. Największe szanse na wyleczenie mają osoby z wcześnie rozpoznanym rakiem czyli osoby o niskim stopniu zawansowania procesu chorobowego, dlatego tak ważne jest, obserwowanie własnego ciała jak i jego rytmu by jak najwcześniej rozpoznać toczący się proces chorobowy.
Najważniejsza jest prewencja
Prowadząc zdrowy tryb życia można zmniejszyć ryzyko wystąpienia zarówno raka jelita grubego, pozostałych nowotworów jak i innych chorób np. układu krążenia. Jednym z najważniejszych czynników predysponujących do wystąpienia owej choroby jest dieta z dużą zawartością tłuszczów i spożywanie czerwonego mięsa ( wieprzowina, wołowina). Wysokokaloryczność diety jak i spożywanie pokarmów bogatych w cukry proste ma również pro-nowotworowe działanie. Smażone na tłuszczach potrawy, wędzone, peklowane i produkty z dodatkiem chemicznych konserwantów powinny być ograniczone do minimum. Dieta bogata w błonnik i ziarna zbóż działają ochronnie nie tylko na jelito grube. Spożywanie owoców szczególnie cytrusowych jak i surowych warzyw przynosi oprócz pozytywnych doznań smakowych same korzyści dla naszego zdrowia. Nie określono dokładnie które z warzyw mają najkorzystniejszy wpływ na zmniejszenie zachorowania na ten nowotwór choć najbardziej polecane są pomidory, cebula, czosnek i brokuły. Istnieje szereg chorób przewlekłych które tocząc się w jelicie grubym powodują zwiększone ryzyko wystąpienia tej choroby.
Badania przesiewowe
Jest nie wiele nowotworów w których posiadamy możliwość badań przesiewowych (skrining). Tak jak w raku piersi, mammografia i raku szyjki macicy, cytologia tak w raku jelita grubego posiadamy badanie krwi utajonej w kale. Jest to proste badanie które możemy wykonać sami w domu kupując test w aptece lub zrobić je w każdym punkcie diagnostyki laboratoryjnej. Pamiętać trzeba ,iż pozytywny wynik nie oznacza rozpoznanie raka. Wiele schorzeń toczących się w całym układzie pokarmowym mogą dawać pozytywne wyniki. Gdy wynik będzie pozytywny powinnyśmy się udać do lekarza pierwszego kontaktu by rozszerzyć diagnostykę. Udowodniono iż wykonywanie tego badania raz w roku lub co dwa lata znamiennie zmniejsza liczbę zgonów z powodu tej choroby. Toteż to proste badanie jest zalecane wszystkim osobą od 50 roku życia.
Pierwsze oznaki choroby
Jelito grube jest częścią przewodu pokarmowego, które przechodzi prawie przez wszystkie części jamy brzusznej. Toteż dolegliwości mogą być zlokalizowane w różnych częściach brzucha. Należy pamiętać, że wczesne postacie raka nie dają żadnych objawów dlatego tak ważne jest wykonywanie badań przesiewowych w postaci testów krwi utajonej w kale. Jeżeli zauważymy zmianę rytmu wypróżnień tzn. biegunki naprzemiennie z zaparciami , obecność krwi na stolcu lub wymieszaną ze stolcem, ciemne zabarwienie stolca czy stolce ołówkowe
(długie i cienkie) powinny być dla nas sygnałem i spowodować zgłoszenie się do lekarza. Inne objawy niecharakterystyczne takie jak bóle kolkowe, wzdęcia nie powinny być bagatelizowane. Objawy podczas oddawania stolca takie jak uczucie niepełnego wypróżnienia , bolesne parcie, śluzo podobna wydzielina jak i nietrzymanie gazów i stolca, świąd odbytu czy uczucie ciała obcego w odbycie powinny również zaniepokoić. Wszystkie wyżej wymienione objawy mogą, ale nie muszą być objawami nowotworu toteż powinny być weryfikowane przez lekarza. Jednym z częstych błędów jest leczenie żylaków odbytu (hemoroidów) różnymi maściami lub czopkami bez wcześniejszego zbadania przez lekarza. Najprostszym sposobem jest badanie per rectum ( palcem przez odbyt). Badanie to choć nieprzyjemne jest bardzo ważne i nie powinno się go unikać. Do jego przeprowadzenia niezbędne są warunki intymności które muszą być zapewnione.
Czy rak jelita grubego jest dziedziczny?
Choć większość nowotworów jelita grubego występuje sporadycznie czyli uwarunkowana jest szkodliwym wpływem diety czy środowiska, pewien niewielki procent zachorowań związany jest z dziedzicznymi predyspozycjami. Jeśli w najbliższej rodzinie wystąpią zachorowania na ten nowotwór szczególnie u osób poniżej 50-ego roku życia celowe jest zgłoszenie się do lekarza onkologa lub poradni genetycznej w celu dokonania badań genetycznych.
Gdzie szukać pomocy?
W razie jakichkolwiek dolegliwości niepokojących nas zawsze możemy się zgłosić do lekarza rodzinnego. Warto zaznaczyć iż do lekarza onkologa nie trzeba mieć skierowania co istotnie ułatwia dostęp do tego specjalisty.
Opracował : Igor Symonowicz
